Kira artışını frenleyecek yaptırım: Vergi istisnası!

Geçen yıl elde edilen konut kira gelirlerinin 7 bin lirası gelir vergisinden istisna tutulacak. İstisnayı aşan gelirini beyan etmeyen ya da eksik bildirenin bu hakkı ortadan kalkıyor. 2022 yılı için geçerli olacak konut istisna tutarı da 9.500 lira olacak.

Konut ve işyeri kira geliri elde yaklaşık 2 milyon kişi için beyan dönemi 1 Mart’ta başlıyor. Gayrimenkul sahipleri “kira gelir, emlak, değer artış kazancı, çevre temizlik vergisi” ödüyor. Geçen yıl elde edilen kira gelirleri için beyan verilmesi gerekiyor. Geçen yıl elde edilen konut kira gelirlerinin 7 bin lirası gelir vergisinden istisna tutulacak.

Bu tutarı geçmeyen kira gelirlerinin beyanı gerekmiyor. İstisnayı aşan gelirini beyan etmeyen ya da eksik bildirenin bu hakkı ortadan kalkıyor. 2022 yılı için geçerli olacak konut (mesken) istisna tutarı da 9.500 lira olacak.

İşyeri kira geliri için de beyanname sınırı yine her yıl yeniden belirleniyor. İş yeri kira geliri elde edenler için beyan sınırı 53 bin lira olup, 2022 yılı gelirleri için bu tutar 70 bin lira olacak. Ev sahipleri kiradan elde ettiği geliri önce beyan ediyor daha sonra da Mart ve Temmuz’da iki taksit halinde ödüyor. Ev sahipleri 2020 kira geliri için 53.6 milyar gelir beyanında bulundu. Gelir İdaresi Başbakanlığı, milyonları ilgilendiren kira geliri ve vergilendirilmesi konusunda merak edilen sorulara örneklerle yanıt verdi:

KİMLER KİRA GELİR VERGİSİ ÖDEMEZ?
Gayrimenkul sermaye iradının mükellefi, kira gelirine konu mal ve hakların sahipleridir. 2021 yılı için mesken kira gelirlerinin 7000 lirası, 2022 yılı için ise 9500 lirası gelir vergisinden istisnadır. Bu tutarın altında kalan mesken kira gelirleri için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmez. Beyana tabi geliri sadece kira geliri olan mükelleflerden, bir takvim yılı içinde elde ettiği konut kira geliri 2021 yılı için belirlenen istisna tutarı olan 7000 lirayı aşanlar beyanname verecek. 1 Ocak-31 Aralık dönemine ait beyana tabi gayrimenkul sermaye iradı gelirleri için Mart’ın birinci gününden son günü akşamına kadar beyanname verilmesi gerekiyor.

İSTİSNA NASIL UYGULANIR?
Geçen yıl için mesken kira gelirinin 7 bin lirası istisna. Bu tutarın üzerinde mesken kira geliri elde edilmesi halinde verilecek yıllık gelir vergisi beyannamesinde beyan edilen kira gelirinden istisna tutarının düşülmesi gerekir. Kira gelirinin yanında ticari, zirai veya mesleki kazancını beyan etmek zorunda olanlar, istisna uygulamasından yararlanamıyor.

Konut kira geliri elde eden kişilerin, yıllık olarak tespit edilen istisna tutarının altında kira geliri elde etmesi halinde vergi dairesinde mükellefiyet kaydı açtırmasına, beyanname vermesine gerek bulunmuyor.

BİRDEN FAZLA KONUT VARSA VERGİ NASIL ÖDENİR?
Bir konuta birden fazla kişinin ortak olması halinde; bu konuttan elde edilen kira gelirlerinin vergilendirmesinde her bir ortak istisnadan ayrı ayrı yararlanabilir. Bir mükellefin birden fazla konuttan kira geliri elde etmesi halinde ise istisna kira gelirleri toplamına bir defa uygulanır.

İŞYERİ KİRA GELİRİNE DE İSTİSNA UYGULANIYOR MU?
İstisna uygulaması, sadece, konut olarak kiraya verilen gayrimenkullerden elde edilen gelirler için söz konusudur. Örneğin, mesken ve işyeri kira gelirinin birlikte elde edilip beyan edilmesi halinde, istisna sadece mesken kira gelirine uygulanır. İşyeri kira gelirine istisna uygulanmıyor.

GELİRİ BEYAN ETMEYEN NE KADAR CEZA ÖDER?
Kira geliri elde etmesine rağmen kira gelirini beyan etmeyenler ya da düşük beyan edenlerin tespiti halinde ceza kesiliyor. Kira bankadan ödenmezse ayrı ceza, beyanname verilmezse de ayrı cezası var. Bu ceza günümüz itibariyle kira bedelinin yüzde 5’i kadar (her bir işlem için) öngörülüyor.

Mükellefler tarafından o yıla veya geçmiş yıllara ait olarak tahsil edilen kira bedelleri, tahsil edildiği yılın hasılatı sayılır. Örneğin; 2018, 2019 ve 2020 yılları kira gelirleri topluca 2021 yılında tahsil edilirse, 2021 yılının geliri olarak dikkate alınır.

EKSİK BEYANDA İSTİSNA HAKKI YANAR MI?
Konut kira gelirinin beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi halinde istisnadan yararlanılamaz.

Ancak, idarece herhangi bir tespit yapılmadan önce, süresinde beyan etmedikleri veya süresinde verdikleri beyannamede yer almayan konut kira gelirlerini kendiliklerinden verecekleri beyanname ile beyan edenler istisnadan yararlanabilir.

KİRA BEDELİNİN HİÇ OLMAMASI HALİNDE NE YAPILMALI?
Kira bedelinin hiç olmaması veya düşük olması halinde, “emsal kira bedeli” esas alınır. Buna göre;- Gayrimenkulün bedelsiz olarak başkalarının kullanımına bırakılması, kiraya verilen gayrimenkulün kira bedelinin emsal kira bedelinden düşük olması, hallerinde emsal kira bedeli esası uygulanır.

KENDİ KONUTUNU KİRAYA VERİP KİRAYA ÇIKANLAR NE YAPMALI?
Sahibi oldukları gayrimenkulleri konut olarak kiraya verenler, gerçek gider usulünü seçmeleri halinde, buradan elde ettikleri kira gelirinden, oturdukları konut için ödedikleri kira bedelini gider olarak indirebilirler.

Türkiye’de yerleşik olmayan kişilerin (çalışma veya oturma izni alarak altı aydan daha fazla bir süredir yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları dâhil), yabancı ülkelerde ödedikleri kira bedelleri Türkiye’de elde ettikleri kira gelirinden gider olarak indirim konusu yapılamaz. (Sabah)