İzmir Büyükşehir Belediyesi’nden açıklama

Devlet kurumlarımızın geleneğinde yer almayan usul ve yöntemlerle hareket etme alışkanlığının son dönemlerde giderek yaygınlaştığını üzülerek gözlemlemekteyiz.

Bunun son örneği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın, İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne 3 milyon 854 bin 237 TL idari para cezası uygulaması ve bunu basın üzerinden büyük bir gururla ilan etmesidir.

Bakanlığın yaptığı açıklamada, “Torbalı’daki ve Menemen’deki atık su arıtma tesislerinin standartlara aykırı ve çevre kirliliğine neden olacak şekilde atık su deşarj ettiği, Kiraz Atıksu Arıtma Tesisi’nin atık suları arıtmadan deşarj ederek su kirliliğine neden olduğu, Tire’de ise gerekli izinleri ve çevresel önlemleri almadan vahşi çöp depolama yaparak çevre kirliliğine neden olduğu tespit edilmiştir” denilmektedir.

Öncelikle ve önemle belirtilmesi gerekir ki;

• Kesilen cezalar tamamen haksız ve mesnetsizdir.
• Cezalandırılan İzmir Büyükşehir Belediyesi değil İzmir halkıdır. Bu kente yatırım için ayrılan kaynaklar bu tür ağır yaptırımlarla İzmirlinin bütçesinden alınıp başka mecralara aktarılmaktadır.

Gündeme getirilen cezalar ve konu başlıklarıyla ilgili gerçek değerlendirmeler ise şu şekildedir:

1. Menemen İlçesinde İZSU Genel Müdürlüğü tarafından işletilmekte olan Menemen Atıksu Arıtma Tesisi’nde incelemede bulunan Bakanlık ekipleri, tesisimizde 15.05.2024 tarihinde Bütünleşik Karşılaştırma Testi (BKT) yapmıştır. Bu tarihte alınan numune üzerinde yapılan analizin sonucu, 29.05.2024 tarihinde yayınlanmış ve tüm parametreler ilgili mevzuat sınır değerlerinin altında kaldığı belirlenmiştir. Sadece toplam azot değerinin, Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği’nin belirttiği (15 mg/L) değerin üzerinde (31,49 mg/L) olduğu tespit edilmiştir. Bu denetimlerden bir süre sonra 02.09.2024 ve 05.09.2024 tarihlerinde, tesisimizden numuneler alınmış; bunlardaki azot değerinin düştüğü ve yasal sınırın altında kaldığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak, tesisten farklı tarihlerden alınan numunelerden 18 adedine parametre analiz yapılmış ve sadece azot değerinin yasal sınırı geçtiği; bu değerin de kısa sürede yasal sınıra gerilediği görülmüştür. Buna karşın Bakanlık, ilk alınan numuneye istinaden kurumumuza ceza işlemi uygulanmıştır.
2. Diğer bir işletmemizin bulunduğu Kiraz’daki Atıksu Arıtma Tesisi ise 1997 yılında şu anda kapatılmış olan İl Özel İdaresi tarafından günlük 2000 metreküp debi ile 10000 kişiye eşdeğer nüfusa yetecek şekilde inşa edilmiştir. Tesis, teknik eksiklikler ve işletme maliyetleri nedeniyle uzun yıllar Kiraz Belediyesi tarafından işletilememiş ancak 2012 yılında devreye alınarak işletilmeye başlanmıştır. Söz konusu tesis, 6360 sayılı yasa ile de 01/04/2014 tarihinden itibaren İZSU Genel Müdürlüğü’nün görev, yetki ve sorumluluğunda işletilmeye devam etmektedir. Zamanında nüfus projeksiyonu göz nüne alınmadan kurulan tesis, günümüz nüfus artışı ve endüstriyel kirlenme faktörleri karşısında ise zaman zaman yetersiz kalabilmektedir.

   Hali hazırda 23.05.2029 tarihine kadar Çevre İzin Belgesi bulunan tesiste arıtılan atıksular, Küçük Menderes Nehrine bağlı Keleş çayına deşarj edilmektedir. Yaşanan bu yetersiz durum karşısında İZSU Genel Müdürlüğü bir çalışma başlatmış ve Kiraz’daki atık suların tamamını arıtacak büyüklükte; Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliğine uygun azot ve fosfor giderimli; ileri biyolojik arıtma prosesine sahip ve çıkışında dezenfeksiyon ünitesi bulunan bir tesis planlamıştır. Arazi mülkiyet işlemlerinin de tamamlandığı bu kapsamlı proje, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından da onaylanmıştır.

   Durum böyle iken ve aylık olarak numunelerin alındığı, akredite laboratuvarında analizlerinin yapıldığı mevcut tesisin, bir şikayet gerekçe gösterilerek anlık olarak denetime tabi tutulması ve ceza kesilmesi kamuoyunun takdir edebileceği bir husustur. Ayrıca denetimler esnasında herhangi bir numune alımı yapılmamış; sadece tesisin genel durumu denetlenmiş ve tutanak altına alınmıştır. Bu noktada, İZSU Genel Müdürlüğü’ne ve ilgili birime herhangi bir yaptırımdan bahsedilmemiştir.

3. Benzer şekilde cezaya konu olan Torbalı bölgesindeki İZSU tesisinde, yakın zamanda herhangi bir denetim gerçekleştirilmemiştir. Torbalı bölgesinde 2 adet ileri biyolojik atıksu arıtma tesisi bulunmakta olup; bu işletmelerde Sürekli Atıksu İzleme İstasyonu (SAİS) bulunmaktadır. Dolayısıyla buralarda arıtılan atıksu parametreleri, Bakanlık tarafından 7/24 esasıyla izlenmektedir. Torbalı bölgesinde bulunan tesislerde arıtılan atık sular da Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği alıcı ortam deşarj standartlarını sağlamaktadır. Hal böyleyken ve sürekli takip edilen tesislerde, Bakanlık ekipleri tarafından alınan numunelerin atık suların standart değerleri sağlayacak şekilde olmadığı bilgisi akılları karıştıracak niteliktedir.
4. 6.09.2019 tarihinde ihalesi yapılan “Kiraz ve Tire Atık Depolama Sahaları Rehabilitasyon Uygulama Projelerinin Hazırlanması ve Onaylatılması” işine ilişkin yüklenici firma ile idaremiz arasında sözleşme imzalanmıştır. Yüklenici firma tarafından hazırlanan uygulama projeleri 17.03.2021’de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına sunulmuştur. İlgili kurumlarla defalarca yazışmalar yapılmasına ve tarafımızca tüm titizliği ile takip edilmesine rağmen onay süreci tamamlanamamıştır. İlgili ilçe belediyesinin ve bölgedeki vatandaşların da projeyi sahiplenmesi çevre kaynaklarının korunması açısından büyük önem arz etmektedir.